COP28 Nedir?
top of page
    • 5 Oca
    • 4 dakikada okunur

COP28 Nedir?


COP28, uluslararası iklim eylemi için belirleyici bir zamanda gerçekleşti. Sıcaklık rekorları tekrar tekrar kırılıyor ve iklim etkileri dünya çapında benzeri görülmemiş orman yangınları, seller, fırtınalar ve kuraklıklarla hissediliyor. BM'nin küresel envanter sentez raporu, dönüm noktası niteliğindeki Paris Anlaşması'nın hedeflerine ulaşmak için çok daha fazlasının yapılması gerektiğini gösteriyor. COP28, dünyayı daha sürdürülebilir bir yola sokmak için kritik bir fırsat sunuyor(du).



BirleÅŸmiÅŸ Milletler, COP28, Dr. Sultan al-Jaber
COP28 Zirvesi, 2023


COP nedir?

'Taraflar Konferansı' veya 'COP' [Conference of Parties] olarak da bilinen Birleşmiş Milletler (BM) yıllık iklim değişikliği konferansı, iklim değişikliğinin nasıl ele alınacağı konusunda anlaşmaya varmak üzere dünya liderlerini, bakanları ve müzakerecileri bir araya getirir. Müzakereci taraflar arasında BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC), Kyoto Protokolü ve/veya Paris Anlaşmasını imzalayan hükümetler yer almaktadır. COP'lara ayrıca sivil toplum, özel sektör, uluslararası kuruluşlar ve medyadan binlerce temsilci katılmaktadır.

2015 yılındaki COP21'den bu yana COP'lar, üç ana hedefi olan Paris Anlaşması'nın nasıl uygulanacağı etrafında dönmektedir: küresel ortalama sıcaklık artışını 2°C'nin 'çok altında' tutmak ve sanayi öncesi seviyelerin 1,5°C üzerinde sınırlama çabalarını sürdürmek; iklim değişikliğine uyum sağlamak ve direnç oluşturmak; ve finans akışlarını 'düşük sera gazı emisyonları ve iklime dirençli kalkınmaya doğru bir yol' ile uyumlu hale getirmek.


COP'un Hedefleri

2015 yılındaki COP21'den bu yana, COP'lar üç ana hedefi olan Paris Anlaşmasının nasıl uygulanacağı etrafında dönmektedir: küresel ortalama sıcaklık artışını 2°C'nin 'olabildiğince altında' tutmak ve sanayi öncesi seviyelerin 1.5°C üzerinde sınırlama çabalarını sürdürmek; iklim değişikliğine uyum sağlamak ve direnç oluşturmak; ve finans akışlarını 'düşük sera gazı emisyonları ve iklime dirençli kalkınmaya doğru bir yol' ile uyumlu hâle getirmek.


COP'a her yıl farklı bir ülke ev sahipliği yapmaktadır. COP28'e Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ev sahipliği yaptı ve 30 Kasım-12 Aralık 2023 tarihleri arasında Dubai'de gerçekleşti. Ev sahibi ülke görüşmelere liderlik etmesi için bir başkan atar ve bu başkan hükümetler ve diğer paydaşlarla istişarede bulunma, liderlik ve vizyon sağlama ve nihayetinde oluşturulan anlaşmalara aracılık etme konusunda önemli bir rol oynar.


BAE Sanayi ve İleri Teknoloji Bakanı ve Abu Dabi Ulusal Petrol Şirketi (ADNOC Group) Genel Müdürü ve Grup CEO'su Dr. Sultan al-Jaber, Dubai'deki müzakerelere başkanlık etti. Al-Jaber'in fosil yakıt endüstrisi içindeki konumu ve fosil yakıt lobicilerinin COP'lardaki artan etkisi, tartışmalara neden olmuş ve iklim görüşmelerinde tarafsızlık konusunda endişelere yol açmıştır. Bununla birlikte Al-Jaber'in COP28 sırasında çeşitli ülkelerin başkan ya da vekilleriyle petrol toplantıları yaptığı söylendi.


Eksi ve Artılarıyla COP28 Nasıl Geçti?

Kayıp ve Zarar Fonu Nihayet Faaliyete Geçti

Cop çatısı altında oluşturulan Kayıp ve Zarar Fonu, endüstriyel güçlerin gelişmekte olan ülkelere afet kurtarma yardımı aktarması için onarıcı bir mekanizma sağlamaktadır. Pasifika liderleri tarafından desteklenen fon, gelişmekte olan ülkelerin süregelen iklim krizinin etkileriyle başa çıkmalarına yardımcı olmak için para tahsis ediyor. Fon ilk olarak geçen yıl COP27'de duyurulmuş olsa da, finansman düzenlemelerinin birçoğu havada kalmıştı.


Bu, en çok emisyondan sorumlu olanların zararları karşılaması gerektiğine dair 28 yıldır zorlukla kazanılan bir kabuldü. COP28'de iklim değişikliğinden sorumlu zengin ülkeler fona toplam 700 milyon dolar taahhüt etti. Bu iyi bir başlangıç olsa da, Pasifik Adası topluluklarının umutsuzca ihtiyaç duydukları iklim adaptasyonu ve azaltma tedbirlerinin maliyetlerini karşılamak için ihtiyaç duydukları miktarın yanında devede kulak kalır. Fon, gelişmekte olan ülkelerde yıllık 400 milyar dolar olarak tahmin edilen zararın çok altında, bugüne kadar sadece 429 milyon dolar toplayabildi ve fon seviyelerini arttırma taahhüdünde bulunulmadı.


ABD'nin 17.5 milyon dolarlık katkısı, ABD'nin kümülatif sera gazı emisyonlarına en fazla katkıda bulunan ülke olduğu düşünüldüğünde oldukça düşüktür. Avustralya, Pasifik için iklim finansmanına 150 milyon dolar gibi acınacak bir rakam ayırmıştır ki bu da yıllık 4 milyar dolarlık adil payımızdan çok uzaktır.


Avustralya Glasgow Bildirisini imzaladı

Glasgow Bildirisi, fosil yakıt projeleri için uluslararası kamu finansmanını sona erdirmeye yönelik ortak bir anlaşmadır. Avustralya 2016'dan 2021'e kadar vergi mükelleflerinin 828 milyon dolarını denizaşırı fosil yakıt projelerine aktarmıştır. Glasgow Bildirisini imzalamak, Avustralya'nın artık uluslararası fosil yakıt projelerini finanse etmeyeceği anlamına geliyor ki bu da milyarlarca doların kirletici fosil yakıt endüstrisinden temiz yenilenebilir enerji kaynaklarına kaydırılmasına yardımcı olacak olumlu bir adım. [Greenpeace]


Ancak yerel projeler anlaşmanın bir parçası değil. Avustralya'da Federal onay bekleyen en büyük fosil yakıt projesi olan Woodside'ın devasa Burrup Hub gaz projesi hayata geçtiği takdirde atmosfere 6.1 milyar ton CO2 salacaktır. Bu proje net sıfır emisyon hedeflerimizle büyük ölçüde uyumsuzdur ve Pasifika ailemize iklim açısından daha fazla zarar verecektir.  [Greenpeace]



Fosil yakıtlardan "geçiş" için varılan nihai anlaşma sağlandı

Ne tuhaftır ki fosil yakıtlardan ilk defa söz eder olduk. Bildiri fosil yakıtlardan "adil, düzenli ve eşitlikçi" bir şekilde uzaklaşma kararı aldı.


Fosil yakıtlardan "geçiş" için varılan nihai anlaşma da adalet için büyük bir kazanım değildir. Fosil yakıtların genişlemeye devam etmesi için alan bırakan anlaşma, Amerika Birleşik Devletleri de dahil olmak üzere ekonomik ve çevresel açıdan en savunmasız topluluklara yönelik riskleri muhtemelen uzatacak ve derinleştirecektir. Tahminen 14 milyon Amerikalı petrol ve gaz kirliliğine bağlı kanser noktalarında yaşamakta ve milyonlarca Amerikalı da tehlikeli iklim aşırılıklarına maruz kalmaktadır. Bu adaletsizlikleri ve diğer uluslararası adaletsizlikleri gidermek için fosil yakıtları aşamalı olarak terk etme taahhüdüne ihtiyacımız var.


COP ne kadar bağlayıcı?

COP28 bildirisi bağlayıcı değildir. Müzakere odalarında gerçekleşen hiçbir şey, temsilci gönderen yaklaşık 200 ülkenin sahadaki durumunu değiştirmez. Brookings'ten Samantha Gross'un de dediği gibi "Önemli olan politika ve paradır - bu liderlerin evlerine döndüklerinde ne yapacaklarıdır."


Dünyanın en büyük sera gazı salınımcısı olan zengin ülkelerin fosil yakıtlara olan talebi azaltacak ve alternatif yakıtların kullanımını teşvik edecek politikaları hayata geçirmeleri gerekmektedir. Aynı zamanda orta ve düşük gelirli ülkelerin de aynı şeyi yapabilmesi için sermaye akışını artırmak ve bugün erişimi olmayanlara modern enerji hizmetleri sağlamak için çalışmalıdırlar. Ayrıca, en düşük gelirli ülkeler bugün gördüğümüz iklim değişikliğine çok az katkıda bulunmuşlardır, ancak değişen dünyamızla başa çıkma yükünü karşılayamazlar. Bu ülkelere yardım etmek üzere kayıp ve zarar fonunun faaliyete geçirilmesi COP28'in kilit sonuçlarından biridir.



Brookings'in ayrıntılı çalışması için: https://www.brookings.edu/articles/the-successes-and-failures-of-cop28/

DiÄŸer Kaynaklar:


bottom of page